Veel meer dan andere wereldreligies is het Hindoeïsme behalve een ethisch systeem ook een uitgestippelde route tot zelfrealisatie.
De meeste hedendaagse methodes voor geestelijke bewustwording vinden hun oorsprong in de Wéd’s, de verzameling heilige boeken van de Hindoe-leer.
Volgens de leer van het Hindoeïsme is de grootste vijand van de mens zijn eigen verstand. In plaats van doelgericht de problemen van het leven tegemoet te treden en tot een oplossing te brengen laat het menselijke denkvermogen zich veelal gemakkelijk afleiden en op een dwaalspoor brengen.
Door een ethische levenswijze en door mentale oefeningen tracht de naar spirituele vrijheid zoekende Hindoe controle te verwerven over zijn denkprocessen, om zo de onbegrensde mogelijkheden van zijn hogere ik te ontdekken en te realiseren
Dit pad bestaat vooral uit goed stroomlijnen van gedachten waarmee een doelbewust denkkracht wordt verkregen. Omdat doelbewustheid zo belangrijk is onderscheidt het Hindoeïsme vier soorten strevingen in de mens, die alle kunnen helpen om weer doelgericht in het leven te staan. Deze vier fundamentele intenties zijn: plezier, succes, plicht en zelfrealisatie. Ieder mens heeft zijn eigen sterke verlangens en strevingen en deze kunnen meestal in één van deze vier categorieën worden thuisgebracht. Elk van deze categorieën kan worden beschouwd als een niveau van geestelijke ontwikkeling.
Volgens de Hindoeleer zal iemands verlangen zich pas ten volle op een hoger niveau kenbaar maken nadat hij of zij de beperkingen van het lagere niveau werkelijk heeft ondervonden. Daarom wordt een levensgenieter niet streng aangemaand tot een meer serieuze houding, doch aangeraden zo rationeel mogelijk, maar wel op ethische wijze, de plezierige dingen in het leven binnen zijn bereik te brengen.
Hoewel het Hindoeïsme de houding van levensgenieter niet afkeurt wordt gewezen op het onvermijdelijke moment dat het najagen van plezier niet meer weet te boeien. Dit moment komt sneller dan men denkt, en dan vraagt het Hindoeïsme aandacht voor de tweede categorie doelstellingen die de geest kunnen helpen doelgericht te worden: het op eerlijke wijze streven naar materieel succes, naar rijkdom, roem en/of macht. Maar ook dit streven naar materiële voorspoed, dat voor de Westerse mens zo herkenbaar is, zal op langere termijn geen voldoening schenken. Wie zijn materiële doelen weet te bereiken zal steeds vaker merken dat zijn levensgeluk daarmee niet evenredig toeneemt. Hij of zij zal zich opnieuw gaan vervelen en naar een beter levensdoel gaan zoeken.
Zodra de gelovige Hindoe heeft vastgesteld dat lichamelijk genot en materieel succes als zingeving uiteindelijk zeer gelimiteerd zijn staat hij of zij open voor de ontdekking van een veel belangrijker motiverende kracht: de plicht. Hij kan dan besluiten zijn leven in dienst te stellen van de medemens. Door zichzelf onbaatzuchtig in te zetten voor zijn gezin, zijn buurt, zijn bedrijf, zijn land, de mensheid, en ten slotte het gehele universum zal het chaotische denken tot zwijgen worden gebracht en zal de wijsheid van aatmaa, van zijn hogere zelf, hem steeds moeiteloos doen inzien hoe hij moet handelen.
